5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu m. 13’e göre iş kazası;”sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle, bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan olaydır.”

İş Kazası Halinde Yapılması Gerekenler:

İş kazasının meydana gelmesi halinde yapılması gerekenler şunlardır:

  • İş kazasıyla birlikte sağlık müdahalesi gerçekleştirilir.
  • İşyeri kaza raporu düzenlenerek, tutanağa iki şahit adı yazılır ve imzaları alınır.
  • Kaza, bağlı bulunan kolluk birimine bildirilir.
  • Kaza, bağlı bulunan Sosyal Güvenlik Kurumu Birimine bildirilir.

Bu işlemlerin yapılamaması halinde işlemi yapmaya zorunlu olan kişilerin sorumluluklarına gidilir. Aynı zamanda kanunda belirtilen sürelere uyulması gerekir.

İş Kazası Halinde Açılabilecek Davalar:

  • I. Ceza Soruşturması ve Ceza Davası
  • II. Maddi ve Manevi Tazminat Davası
  • III. Sosyal Güvenlik Kurumu Tarafından Açılacak Rücu Davaları

Ceza Soruşturması ve Ceza Davası

İş kazasının meydana gelmesiyle birlikte bağlı olunan kolluk birimine işveren tarafından bildirim yapılır. Bildirimin yapılmasıyla birlikte ilgili iş kazası için dosya açılır ve kolluk birimleri tarafından tahkikat aşamasına geçilir. Bir ölümün varlığı halinde dosya ile bizzat Cumhuriyet Savcısı ilgilenir ve şayet kusurlu şahısların tespiti ile birlikte bu kusurlu kişiler aleyhine ceza davası açılır. İş kazası nedeniyle ölüm meydana gelmesi halinde, şayet ilgililere kusur atfedilebilmişse TCK’nın ilgili hükümleri gereği ceza davası açılır ve şirket yetkilileri ve sorumlulukları tespit edilen şahıslar sanık olarak yargılanır.

Maddi ve Manevi Tazminat Davası

MADDI TAZMINAT DAVALARI

TBK 51 ve devamına göre düzenlenen haksız fiil neticesinde tazminat maddelerine göre iş kazası geçiren işçi; cismani zarar halinde zararının giderilmesini talep edebilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus işçinin geleceğe yönelik hak kayıplarını da talep edebilmesidir.

TBK m. 53’e göre ölüm halinde işçinin talep edebileceği giderler şunlardır;

Ölüm hâlinde uğranılan zararlar özellikle şunlardır:

  • 1. Cenaze giderleri.
  • 2. Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.
  • 3. Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar.

TBK m. 54’e göre bedensel zarar halinde işçinin talep edebileceği giderler şunlardır;

  • 1. Tedavi giderleri.
  • 2. Kazanç kaybı.
  • 3. Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.
  • 4. Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar.

İş kazası nedeniyle açılacak davalardan olan maddi tazminat davası için en önemli belge, SGK müfettişleri tarafından düzenlenen tutanaklar, belgelerdir.

Manevi Tazminat Davaları

TBK m. 56’da manevi tazminat şöyle düzenlenmiştir; ” Hâkim, bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, olayın özelliklerini göz önünde tutarak, zarar görene uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir. Ağır bedensel zarar veya ölüm hâlinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına da manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verilebilir.”

Hakimin manevi tazminata hükmedebilmesi için gereken şartlar şunlardır:

  • Fiil
  • Fiil neticesinde zararın meydana gelmesi
  • Zarar ile fiil arasında illiyet bağı
  • Fiilin hukuka aykırı olması
  • İşçinin cismani zarara uğraması

Sosyal Güvenlik Kurumu Tarafından Açılacak Rücu Davaları

İş kazası neticesinde kusur oranlarının belirlenmesi ve işçiye, üçüncü kişiye veya işverene kusur izafe edilmesi söz konusu olur. Bu kusur oranları neticesinde işçiye, geçirmiş olduğu iş kazası neticesinde gerekli yardımlar yapılacak, aylık bağlanacak ve işçinin maddi açıdan tatmini sağlanmaya çalışılır. Nitekim bu yardım Kurum tarafından karşılanacak ve Kurum da kusurları oranında ilgililere rücu eder.

İş kazası neticesinde, iş kazası geçiren işçinin sigortasının başlatılmamış olması, primlerinin yatırılmamış olması vb durumlarda iş kazası ödenekleri için Kurum gerekli ödemeyi yapılır fakat işverenin usuli kusurları nedeniyle işverene rücu etme hakkına sahip olunur

GÖREVLI MAHKEME

İş kazası nedeniyle açılacak maddi ve manevi tazminat davalarında Asliye Hukuk Mahkemeleri (iş mahkemeleri)görevlidir.

YETKILI MAHKEME

İş kazası nedeniyle açılacak maddi ve manevi tazminat davalarında iş kazasının gerçekleştiği, yani haksız fiilin gerçekleştiği yer mahkemesi yetkilidir. Bunun yanı sıra genel yetki kuralları da geçerli olmakla beraber davalının ikametgahında da dava açılabilecektir.

İş Kazası Nedeniyle Açılacak Tazminat Davalarında Zamanaşımı

İş kazası nedeniyle açılacak maddi ve manevi tazminat davalarında zamanaşımı genel hükümlere göre çözümlenecektir. Zamanaşımı, iş kazasının gerçekleştiği günden itibaren 2 yıl ve herhalde 10 yıldır. Bu sürelerin sona ermesiyle birlikte iş kazasına bağlı olarak yapılacak tazminat talepleri zamanaşımına uğrayacaktır.